مطالعات طراحی مرکز و نمایشگاه فرش دستباف ایران

فصول و فهرست کلی مطالب

مقدمه

چکیده

تعاریف

فصل اول مطالعات پایه

فصل دوم مبانی نظری

فصل سوم اقلیم و موقعیت قرارگیری

فصل چهارم استانداردها و ضوابط

فصل پنجم برنامه فیزیکی و ریز فضاها

فصل ششم نمونه های موردی و تطبیقی

فصل هفتم  ایده و کانسبت

فصل هشتم سازه و تاسیسات

فصل نهم منابع و ماخذ

بخشی از مطلب

فرش دستباف در جهان معمولاً بعنوان کف پوش اتاق و در مواردی برای تزئین دیوار یا میز و یا مبل مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کالا در کشورهای ترکیه، پاکستان، افغانستان، هندوستان، چین، نپال، و…. و کشورهای شمال آفریقا (الجزایر، تونس، مراکش) بافته می شود لیکن زادگاه فرش دستباف ایران بوده  و به لحاظ ویژگیهایی که از نظر اصالت و زیبایی نقوش و کیفیت بافت دارد، فرش ایران کالایی است هنری و با ارزش که با مرور زمان نه تنها مصرف آن به فراموشی سپرده نشده بلکه توانسته با گسترش تکنولوژی و ماشینی شدن زندگی، جای خود را در موزه‌ها، کاخهای مجال، هتلهای بزرگ و … باز کند.

در حال حاضر رقیبان فرش ایران، با استفاده از نیروی کار ارزان و نیز با استفاده از تکنولوژی و همچنین مدیریت مناسب توانسته‌اند حضور ایران را در بازار جهانی فرش کمرنگتر کنند.

همانطور که می‌دانیم در سطح جهان کشورهای زیادی هستند که فرش ایران به آنها صادر میشود، کشورهای که از واردکنندگان قدیمی فرش هستند، کشورهای جدید که خواهان فرش ایران هستند و همچنین کشورهای ناشناخته‌ای که با تبلیغات مناسب می‌توان سهم عمده‌ای از فرش ایران را به آنجا صادر کرد. امید است با چاره‌ جویی و همچنین مدیریت تولید، فروش و صادرات گامی نو در این راه برداشته شود. 

- وضعیت فعلی فرش ایران

روزگاری نام ایران با فرش ایران در سراسر جهان عجین بود و شهرت فرش و هنرمندان توانمند ایرانی شهره جهان بود، اما امروزه رقیبانی از گوشه و کنار جهان که سابقه و قدمتی در این صنعت و بازار جهانی ندارند سربرآورده و بیش از 50 درصد از سهم بازار را به خود اختصاص داده‌اند. کشورهایی همچون پاکستان، هند و نپال توانسته‌اند سهم بازار و ایران از این صنعت تنگ‌تر کنند و سهم چند درصدی دیروزخود را به 50 درصد امروز برسانند.

این در حالی است که  بیش از ده میلیون خانوار در ایران از طریق این صنعت ارتزاق می‌کنند؛ راه‌اندازی کارگاه، سرمایه چندانی نمی‌طلبد و نقش صنعت فرش در اشتغال‌زایی غیر قابل انکار است.

در طی بیست و اندی سال اخیر روند صادرات فرش ایران نزولی بوده و به پایین‌ترین حد خود رسیده است. این در حالی است که بازارهای جهانی روبه ‌گسترش است و جمعیت جهان نیز بیشتر از 50 درصد افزایش یافته است. طبیعی است که میزان مصرف فرش باید  به مراتب بیش از20 سال گذشته باشد.

- بررسی وضعیت فعلی صادرات فرش با استفاده از آمار سال‌های 78-1370

در سال 1370، صادرات فرش ایران 1117 میلیون دلار بود که 43 درصد صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل می‌داد. رقم صدور فرش در سال 1373 به حدود 1674 میلیون دلار رسید که 44 درصد صادرات غیرنفتی کشور بود. این ارقام در سالهای بعد به شدت افت کرده تا آنجا که در سال 1377 به پایین‎ترین حد در این دهه یعنی به 576 میلیون دلار و حدود 20 درصد صادرات غیرنفتی کشور رسید.

رقم صادرات غیرنفتی کشور نیز که در سال 1373 به رکود 8/4 میلیارد دلار رسیده بود از سال 1374 به بعد تا به حال در حدود 3 الی 1/3 میلیارد دلار جا زده است و علیرغم تمامی تسهیلات و راهکارهای ارایه شده، هیچگاه نتوانسته است به جایگاه سال 1373 نزدیک شود.

جدول شماره دو صادرات فرش ایران را طی سالهای 1370 الی 1378 به نمایش می‎گذارد. درصد سهم فرش نسبت به صادرات غیرنفتی کشور نیز در این جدول مشخص می‎باشد.

جدول شماره 2

صادرات فرش ایران در سالهای 78- 1370

مأخذ: سالنامه آمار خارجی گمرک جمهوری اسلامی ایران، سالهای گوناگون

وضع پیمان ارزی و اعمال سیاستهای اقتصادی و ارزی نابخردانه و غیرکارشناسی و بکارگیری نرخ ارزیابی بالا و غیرواقعی جهت پیمان سپاری فرشهای صادراتی و بکارگیری قوانین پیچیده ، نارسا و متغیر را می‌توان از دلایل افت شدید صادرات به شمار آورد. صادرات فرش در سال 78 نسبت به سال قبل از 3/21 درصد رشد برخوردار شده از 576 میلیون دلار به 691 میلیون دلار رسید.

در 9 ماه نخست سال 80 صادرات فرش و صنایع دستی به 8/402 میلیون دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال 79، 30/15 درصد کاهش را نشان می‌دهد. بیشترین کاهش صادرات در بین گروههای مختلف کالاهای صادراتی غیرنفتی متعلق به فرش و صنایع دستی بود. صادرات فرش همراه مسافر نیز با کاهش 9/15 درصدی در 9 ماه نخست سال 80 به 65 میلیون دلار کاهش یافت. از مجموع صادرات 8/402 میلیون دلاری فرش در مدت یاد شده سهم صادرات فرش دستباف 3/389 میلیون دلار بوده که از صادرات 16 هزار تن فرش به خارج از کشور کسب شده است. این ارقام در مقایسه با مدت مشابه با مدت مشابه سال 79، از لحاظ وزنی 6/17 و از لحاظ ارزشی 8/14 درصد کاهش نشان می‌دهد.

سهم صادرات فرش دستباف از 8/17 درصد کل صادرات غیرنفتی در 9 ماه نخست سال 79 به 7/12 درصد در سال 80 کاهش یافته است.

ارزش صادرات غیرنفتی و فرش دستباف و نرخ رشد آنها (میلیون دلار و درصد)

منبع: سالنامه آمار بازرگانی خارجی کشور – گمرک جمهوری اسلامی ایران

بازرگانی داخلی فرش ایران

تجارت فرش در ایران سابقه‌ای بس طولانی دارد. شواهد تاریخی موجود بر توجه سلاطین صفوی به قالیبافی و ایجاد و توسعه کارگاههای سلطنتی ویژه برای بافت قالی تاکید دارد. در عصر صفوی صادرات قالی از ایران به بازارهای اروپایی رونق ویژه‌ای داشته است و قالیهای بافت ایران در این دوره توجه و استقبال اروپاییان بوده است، تا آنچه که بعضی از خواص اروپا از جمله شاهزادگان لهستانی عواملی را در ایران برای سفارش بافت باطرح و نقش مورد نظر خود مامور می‌کردند. اما آماری از میزان صادرات قالی ایران در عصر صفوی و دوره‌های بعد از آن تا اواسط نیمه اول قرن بیستم میلادی در دست نیست.

فرش ایران در ابتدا به منظور تامین مصارف داخلی تولید می‌شده و بعدها جنبه صادراتی هم پیدا کرده است. مصرف داخلی فرش دستباف در ایران بیش از سایر کشورهای تولید کننده این کالاست. زیرا اکثر مردم ایران بنابه عرف و عادت قدیمی مایلند در منزل خود فرش دستباف داشته باشند وفرش معمولاً بعنوان کفپوش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بازار داخلی فرش ایران، بازاری است سنتی و تا بحال برای گسترش آن بازاریابی و تبلیغات صورت نگرفته است. از خصوصیات مهم این بازار، سود سرشار واسطه‌ها در امر توزیع مواد اولیه مصرفی در قالیبافی تا داد و ستد فرش است.

بطور خلاصه عوامل موثر در گسترش بازار داخلی فرش ایران عبارتند از:

·                      افزایش سطح درآمد سرانه

·                      افزایش جمعیت

·                      ازدیاد مسکن و افزایش سطح زیربنای آن

·                      ترویج تبلیغات در مورد استفاده از فرش دستباف به عنوان یک کالای هنری ملی

·                     توسعه صادرات فرش ایران

در بازار داخلی فرشهای پشمی با کیفیت متوسط و سپس عالی خریداران بیشتری دارد و فرش ابریشمی معمولاً جهت تزئین استفاده قرار می‌گیرد.

روشهای تولید فرش در ایران به 4 گونه است:

·           تولید بصورت غیر متمرکز: بخش عمده تولید فرش دستباف در کشور بدون حداقل اعمال مدیریت متمرکز انجام می‌گیرد. این شیوه از تولید بویژه بعلت پراکندگی و تعداد مراکز تولید محدودیتها و موانع جدی و عمده‌ای را برای اعمال مدیریت، انجام کنترل و بازرسی و نظارت بر مراحل مختلف تولید از تهیه مواد اولیه و ابزار کار تا انتخاب طرح و نقش و رنگرزی، تولید، بازاریابی و فروش داخلی و خارجی و آموزش شیوه‌های نوین و نوآوری و رعایت سلیقه خریداران فرش در تولید فرش دستباف به وجود آورده است.

ویژگیهای تولید غیر متمرکز عبارتند از:

·                     با توجه به ماهیت طرح، تولید بصورت خانگی در محل زندگی صورت می‌گیرد، لذا نیاز به اخذ مجوزهای مختلف ندارد.

·           میزان سرمایه گذاری در این طرح بسیار کمتر از شیوه کارگاهی متمرکز بوده و لذا قیمت تمام شده محصول کمتر از تولید بشکل متمرکز است.

·                     با توجه به اینکه، انجام نظارت مستمر بر تولید بشکلی که در تولید کارگاهی متمرکز وجود دارد، در این شیوه تولید امکانپذیر نیست، لذا پیش‌بینی تعدادی استادکار بعنوان ناظر فنی و چله‌کشی که طی برنامه‌های زمانبندی شده به دارهای قالیبافی سرکشی نمایند، بسیار ضروری است.

·           کار بافت قالی در این روش فقط بصورت کارمزدی (خویش فرما) برای هر دار قالی با انعقاد قرارداد کتبی بین سرمایه گذار و قالیباف صورت خواهد گرفت و میزان دریافتی قالیباف نسبت به کیفیت فرشی که باید بافته شود از قبیل نوع بافت و رجشمار فرش تعیین خواهد شد.

·           در این روش تضمین خرید فرش از طرف سرمایه گذار صورت می‌گیرد و سرمایه گذار موظف است که مواد اولیه، نقشه و ابزار کار را برای قالیباف فراهم کند.

·            تولید فرش دستباف بصورت متمرکز: سهم عمده‌ای از تولید فرش در ایران بصورت خویش فرما اجرا می‌شود و سهم اندکی توسط سفارش دهندگان است، اما همین اندک نیز در کارگاههایی بصورت غیرمتمرکز انجام می گیرد و اصولاً کارگاههایی با بافت متمرکز در ایران بندرت دیده می‌شود و علت این امر عدم حمایت قانونی از این کارگاههاست. قوانین مختلفی که با شرایط کارگاههای صنعتی سازگار است ولی قابل اعمال در کارگاههای قالیبافی خانگی نیست، کلیه کارگاههای قالیبافی موجود در گذشته را بتدریج تکه تکه کرده و به کارگاههای خانگی تبدیل نمود.

ویژگیهای کارگاههای قالیبافی بصورت متمرکز عبارتند از:

·           اکثراً مشاهده می‌شود هنرمندانی که بصورت خانگی قالیبافی می‌نمایند وقتی پیر و از کار افتاده می‌شوند یا فوت می‌کنند، کلیه تجارت ایشان از بین رفته و نام و آوازه‌ای که یافته اند و باعث افزایش ارزش تولیدات ایشان است، از بین می‌رود. در حالی که اگر این کار در کارگاههای انجام شود، تجارت جمع و ثبت و ضبط شده و همواره راه تکامل و بهبود کیفیت را می‌پیماید.

·           در کارگاهها تولید متمرکز، کنترل و نظارت بر کیفیت تولید به سهولت انجام می‌گیرد. وقتی برای یک مؤسسه بنام کارگاه قالیبافی شرایط بهداشتی و کاری مشخص را تعریف نماییم، در حقیقت ما قالیبافان خود را و بدیل مشکلات مادی و کمبود اطلاعات در شرایط کاری نامناسب از نظر نور، هوا، رطوبت و بهداشت کار می‌کنند، از چنین محلهایی به کارگاههای بهداشتی هدایت می‌کنیم، ثانیاً الگوهایی برای کار در شرایط مناسب در اختیار تکبافان قرار می‌دهیم.

·           قالیبافان تکباف بدلیل محدودیت اطلاعات در انتخاب مواد اولیه، طرح و نقشه و اندازه مناسب بازارهای بین المللی، شیوه های بافت و پرداخت و شستشوی فرش معمولاً، فرشهای خود را با قیمت نازلتری می‌فروشند، در حالی که در کارگاههای بزرگ، تهیه مواد اولیه با تخصص بیشتری انجام می‌شود و با ارتباط وکسب اطلاعات لازم از بازار بین المللی طرح و نقشه و اندازه های مناسب تهیه و بافته و عرضه می‌گردند که این امر خود به معنی افزایش کیفیت و افزایش قیمت محصول تولید می‌باشد.

·           کارگاههای بزرگ می‌توانند با خریداران نهایی فرش در خارج ارتباط برقرار نموده و با قبول سفارش نقشه و طرح و رنگ و اندازه مورد نیاز خریداران را با قیمتی بالاتر تهیه و تحویل نمایند. این امر برای تکبافان مسیر نمی‌باشد ولی نهایتاً حرکت و نوع تولید کارگاهها می‌تواند الگو و راهنمایی برای تکبافان باشد.

·           وجود تعداد زیاد کارگاههای قالیبافی با نام و شهرت در ایران، می‌تواند زمینه برای کسب برتری قابل توجه در بازار جهانی فرش و تضعیف رقبای اصلی در این بازار نظیر چین و هندوستان که توانسته اند با استفاده از نیروی کار ارزان قیمت کارگاههای بزرگ و متمرکز تاًسیس و تجهیز نموده و مفاهیم جدید مدیریت تولید را به خدمت گرفته و تولیدات خود را از لحاظ مواد اولیه و ابعاد استاندارد نماینده فراهم سازد.

مشکلات تولید متمرکز عبارتند از:

·                     مهمترین و عمده‌ترین مشکل اجرای قوانین تأمین اجتماعی در سالهای اخیر می‌باشد که باعث شده تولید در اینگونه کارگاهها بدلیل افزایش قیمت تمام شده به میزان 30% مقرون به صرفه نباشد.

·           در شرایط فعلی و در صورت دریافت مجوز تشکیل کارگاه تولید قالی به صورت متمرکز از طرف ارگانهای ذیربط توسط متقاضی، با طرح مذکور، مشابه طرحهای صنعتی برخورد می‌شود و متقاضی با مشکلاتی نظیر پرداخت هزینه‌های تفکیک زمین، تغییر کاربری، اخذ پروانه ساختمان از شهرداریها، دریافت مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست و پرداخت مبالغ گوناگون که که معمولاً از واحدهای صنعتی اخذ میشود مواجه می‌شود.

·                      تولید به صورت تعاونی که دارای ویژگیهای زیر است:

·           تعاونیهای تولیدی و بازرگانی در واقع تشکلهایی از بافندگان فرش در مناطق مختلف کشور هستند که در سالهای اخیر با ابتکار و هدایت وزارتخانه‌های تعاون، جهادسازندگی وقت و سازمان صنایع دستی ایران، بوجود آمده‌اند.

·           تعاونیهای مذکور غالباً دخالت و نظارت مؤثر بر تولید فرش اعضاء خود ندارند. اعضاء تعاونیها عمدتاً به صورت مستقل به تولید فرش اشتغال دارند و از تعاونی سفارش تولید دریافت نمی‌کنند.

·                      استفاده از تسهیلات بانکی، در واقع انگیزه اصلی از تشکیل بسیاری از تعاونیها بوده است.

·                     مدیریت تعاونیها عموماً فاقد تجربه و مهارت لازم برای دخالت مؤثر در امر تولید و بازرگانی فرش می‌باشند.

·           طبق قانون، وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و تعاون براساس تفکیک وظایفی که شده است نسبت به تشکیل اینگونه تعاونیها حهت متقاضیان اقدام می نمایند.

·           وزارت جهادسازندگی وقت تا پایان سال 1375 اقدام به تشکیل تعداد 257 تعاونی با سرمایه 2022168 هزار ریال نموده است وزارت تعاون نیز با تشکیل تعداد 638 تعاونی با سرمایه 15786341 هزار ریال تا پایان شهریور 75 همچنان در حال تشکیل تعاونیهای فرش در سراسر کشورمی‌باشد.

·                      تولید بوسیله شرکتهای دولتی که دارای ویژگیهای زیر است:

·           در حال حاضر دو شرکت دولتی (شرکت سهامی فرش ایران و شرکت سهامی سازمان صنایع دستی ایران) قانوناً و براساس وظایف مقرر در اساسنامه آنها، مسئولیت حفظ و احیاء و توسعه و ترویج فرشبافی را بعهده دارند.

·           دو شرکت مذکور، امر تولید فرش توسط بافندگان زیر پوشش خود را از مرحله تهیه مواد اولیه تا فروش در بازارهای داخل و خارج از کشور مدیریت می‌کنند.

·           به سبب محدودیت تشکیلات، فقدان سرمایه و منابع مالی کافی و شیوه‌های مورد عمل، تنها تعداد کمی از بافنده‌گان فرش، تحت پوشش ایندو شرکت قرار دارند.

·           فعالیتهای تولیدی و بازرگانی این دو شرکت با استفاده از منابع داخی شرکتها و یا با دریافت تسهیلات بانکی و فعالیتهای ترویجی آنان از محل اعتبارات عمومی صورت می‌گیرد.

·           اشتغال به دو فعالیت با ماهیت متفاوت، کار هماهنگی فعالیتها را در شرکت مختل می‌کند مضافاً اینکه اعتبارات تخصیصی برای انجام فعالیتهای ترویجی کافی نیست.

·                     وزارت جهادکشاورزی برحسب وظایف مقرر قانون تشکیل آن، عهده دار حفظ و احیاء و توسعه و ترویج فرشبافی شده است.

·           وظایف ترویجی رأساً توسط وزارت جهادکشاورزی و با استفاده از اعتبارات عمومی انجام می‌گیرد. امور تولید و بازرگانی به تعاونیهای تولیدی و بازرگانی تحت پوشش محول شده است.

رقابت و رقیبان فرش ایران

رقابت بر مبانی عوامل مختلف ایجاد می شود .اما در تجارت خارجی رقابت همانند بازار داخلی بیشتر بر مبنای عامل قیمت کالاها و خدمات پایه ریزی می شود. رقابت هنگامی فزونی می بابد که دو یا چند شرکت بخواهند کالای مشخصی را به مصرف کننده بفروشند . بنابراین اساسی ترین مسئله آگاهی کامل از رفبا ، محصولات آنان ، وضعیت جغرافیایی و حیطه بازاریابی آنان است.

همانطور که می دانیم رقابت تابعی از قیمت است ولی عوامل دیگری نیز در رقابت نقش  دارند که به برخی از انها اشاره می کنیم.

·         کیفیت: عمر کالا، عملکرد کالا، هزینه پایین نگهداری ، استفاده آسان و تضمین

·         خدمات : خدمات فنی، خدمات به مشتری و خدمات بعد از فروش

·         تحویل : میزان موجودی و زمان انتظار برای تحویل

·         عرضه: حجم تولید و ثبات آن

·         مالی: میزان اعتبار و نرخ بهره

·         طراحی : رنگ ، جلوه، استحکام

·         بسته بندی: طرح بسته بندی ، آرم محصول، اندازه ، وزن و سهولت عمل

·         روابط عمومی :حجم تبلیغات

·         انحصار : انحصاری ، غیر انحصاری ، حمایت امتیاز و حق فروش

·         دوره عمر کالا: محصول جدید ، دوره بلوغ و جدید الاصلاح یا ( نوسازی)

·         مقبوایت: تسلط بر بازار و سهم بازار زیاد

·         توزیع : مجاری ساده یا پیچیده

·         ترکیب محصول : نوع، اندازه، رنگ و .....

·         مقبولیت کشور : کالای ژاپنی ، کالای تایوانی و...

·         توانایی فروش : توانایی ترغیب و اعتبار فروشنده

·         روابط تجاری : مسابقه تجاری، روابط شخصی و ارتباطات

تعداد عوامل رقابتی بسیار زیاد است ولی آنچه صادر کننده باید کشف کند آنست که کدام یک از عوامل رقابتی برای مصرف کننده هدف نقش کلیدی را دارد. در واقع صادر کننده باید از دیدگاه مصرف کننده بازار هدف محصول خود را مورد ارزیابی قراردهد.

هنگامی که خود را برای ورود به یک بازار جدید آماده می کنیم باید ببینیم که محصول ما از چه دیدگاهی سنجیده می شود .از آنجایی که دایما هم شرایط رقابت و هم شرایط رقبا تغییر می کند ضرورت دارد پس از ورود موفقیت آمیز به یک بازار ، به طور مستمر خود  را با تغییرات جدید منطبق کنیم.

مصرف کننده علاوه بر قیمت و کیفیت ، به زمان تحویل و ثبات روند تولید و عوامل دیگری نیز اهمیت می دهد. بررسی نقاط ضعف و قوت کالاها در یک بازار خاص و در مقایسه نقاط قوت خود و رقبا و نقاط ضعف خود و رقبا  می تواند مبنای تنظیم راه برد بازاریابی باشد.

از مهمترین رقیبان فرش ایران می  توان به هند ، چین ، پاکستان ، ترکیه مراکش و.. اشاره کرد. رقبای فرش ایران با استفاده از بعضی ترفند ها ، همانند تولید فرش ارزان قیمت ، دستمزد پایین برای کارگران و مواد نا مرغوب موفق شده اند سهم 40 درصدی ایران در بازار جهانی فرش را به 21 درصد برسانند . از دیگر عوامل کاهش سهم ایران مشکلات گمرکی،قوانین ناپایدار وعدم سیاستگزاری دراز مدت بوده است. نبود برنامه ای مشخص و مدون و سازمانی که برنامه  ریزی  را به عهده بگیرد و سهل انگاری و غفلت تولید کنندگان و صادر کنندگان ایرانی ، همه  ازعوامل مهم تغییر بازار به نفع رقبا بودند.

 نقش فرشبافی در ایجاد اشتغال

   براساس نتایج آمارگیری از خانوارهای دارای فعالیت صنعتی در سال 1375، مجموعاً 1047016 خانوار با جمعیتی معادل 6607071 نفر در کشور دارای فعالیت صنعتی بوده‌اند. براساس آمار منتشره از سوی‌ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران جمعیت کل کشور در سال 1378 معادل 8/62 میلیون نفر بوده که از این میزان جمعیت 7/39 میلیون نفر در شهرها و بقیه یعنی 1/23 میلیون نفر در مناطق روستایی سکونت داشته‌اند.

همچنین در همین سال کل جمعیت فعال کشور بالغ بر 9/17 میلیون نفر بوده که از این تعداد 2/15 میلیون نفر (یعنی 9/84 درصد) شاغل و بقیه یعنی 7/2 میلیون نفر (معادل 1/15) درصد بیکار بوده اند. آمار فوق حاکی از نرخ بالای بیکاری در کشور می‌باشد.

    اگر فرض کنیم که تعداد خانوارهای فرشباف کشور و جمعیت آنها و همچنین تعداد افراد شاغل در امر فرشبافی در فاصله سالهای 1375 تا 1378 افزایش نداشته باشد می‌توان نتیجه گرفت که معادل 9 درصد از جمعیت کل یا (8/24 درصد از جمعیت مناطق روستایی کشور) برای تأمین تمام یا بخشی از معثیت خود به فرشبافی متکی هستند و معادل 10 درصد از نیروی کار کشور به صورت پاره وقت یا تمام وقت در این صنعت، شاغل می‌باشند. براساس بعضی برآوردها، برابر هر ده نفر فرشباف یک نفر در مشاغل و حرف وابسته به فرشبافی از قبیل پشم فروش، ریسنده، رنگرز، طراح، رفوگر و تاجر فرش فعالیت دارد.

نقش فرشبافی در تولید و ایجاد درآمد

رشد اقتصادی از افزایش ارزش تولید ناخالص داخلی در یک دوره مالی ناشی می‌شود و تولید ملی مجموعه‌ای از ارزشهای افزوده در تولید انواع کالاها و خدمات است. از آنجا که فرش ارزش افزوده فراوانی دارد و در تولید آن کمترین نیاز ارزی وجود دارد، در حالی که منشاً کسب درآمد می‌باشد، اهمیت بسزایی در مجموعه تولید ملی دارد.

براساس آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تولید ناخالص داخلی کشور به قیمتهای جاری در سال 1378 معادل 416697 میلیارد ریال بوده است (پاره‌ای صاحبنظران این رقم را، معادل 110 میلیارد دلار می‌دانند) در نتیجه در آمد سرانه در همان سال معادل 000/ 534/ 5 ریال بوده است. سهم فرشبافی در تولید ناخالص داخلی کشور در کمترین برآورد با سهم بخش معدن برابر و در برآورد دوم از مجموعه سهم بخشهای معدن و آب و برق و گاز بیشتر است. سهم فرشبافی در سال 78 معادل 45/ 2 درصد بوده است.

(توضیح اینکه: در این برآورد، افراد شاغل در حرف وابسته به فرشبافی لحاظ نشده‌اند.)

و...