مطالعات مرکز و خانه معرق با رویکرد باز زنده سازی هنرهای سنتی ایران

تاریخ ایجاد 02/07/2015 12:00:00 ق.ظ تعدادبرگ: 179 برگ ورد قیمت: 45000 تومان

تعدادمشاهده 200

فصول و فهرست کلی مطالب

مقدمه

چکیده

تعاریف

فصل اول مطالعات پایه

فصل دوم مبانی نظری

فصل سوم اقلیم و موقعیت قرارگیری

فصل چهارم استانداردها و ضوابط

فصل پنجم برنامه فیزیکی و ریز فضاها

فصل ششم نمونه های موردی و تطبیقی

فصل هفتم ایده و کانسبت

فصل هشتم سازه و تاسیسات

فصل نهم منابع و ماخذ

بخشی از مطلب

مقدمه
زندگی انسانها از اولین دوران با هنر آمیخته بوده و به تدریج که آدمی رشد کرد. و به تکامل رسید، هنر نیز همزمان با رشد انسان تکامل یافته است.
کار معرق قبل از اینکه بعنوان یک شغل و راهی برای تأمین زندگی و امرار معاش برای خودی هنرمند باشد در ریشه خانواده در ریشه هنر بوده و می باشد.
هنر بیان کننده حالتهای عاطفی و روحیات انسانی است که به شکلها مختلف نمایش داده می شود. هنز از لحاظ زمانی و دوره ای به دو دورة کلاسیک و معاصر تقسیم می شود:
هنرهای کلاسیک کم ریشه در زندگی مردم دارند با‌ آداب و سنتهای و محیط هر منطقه رشد یافته اند، اینگونه هنرها در ایران به مینیاتور، تذهیب، ضیاکاری، رزی بافی، قالی‌بافی، کاشی کاری، سرامیک سازی، طفرنی، خانم کاری، منبت و معرق کاری شهرت یافته که در کل « هنرهای سنتی » شناخته شده اند.
معرق: معرق در معنای کلمه « اصولاً هر چیز رگه دار را گویند» ولی مفهوم آن را در این نوع بخصوص هنر، ایجاد نقشها و طرحهای زیبایی است که از دور بری و تلفیق چوبهای رنگی روی زمینه ای، از چوب یا پلی اسنر سیاه شکل می گیرد.
آشنایی با هنر معرق
1- ابزارکار و کاربرد آن:
1-1 اره دستی:
در آن ارة معمولی با دستة چوبی است – که دارای تیغه های گوناگون برای بریدن تکیه‌های بزرگ چوبی بکار می رود
2-1 اره چوب بر واره فلز بر (اره های مویی )
اره های چوب بروارة های فلز بر دارای تیغه های باریک به طول 13 سانتی متر که دنده‌های آن به ترتیب در فلز بصورت زوج ( دو ملخه ) و در چوب بصورت فرد (یک‌ملخه) با فواصل (2-2) کم قرار دارد. این تیغه ها بر سر کمان متصل می شود. تیغ اره های فلز بر با شماره دو صفر، یک و دو آن برای بریدن صدف و عاج و شبه عاج استفاده می شود. تیغ اره های چوب بر مورد استفاده در معرق کاری با شماره دو صفر و یک است.
3-1 پرس برقی
دستگاهی است برقی، که چهار ستون آهنی که سه صفحة مستطیل شکل از چهار زاویه، به ستون ها متصل شده است و در قسمت بالای این چهار ستون حجم مکعب مستطیل آهنی قرار دارد که موتور و دستگاه گرم کننده در این قسمت جای گرفته است و با روشن کردن آن در حال حرکت صفحات، گرمابه وسیلة به هر یک از صفحات مستطیل شکل وصل شده است.

4-1 پرس دستی (پیچ دستی)
وسیله ای است فلزی، شامل خط‌کشی قطور به طول 25 الی 50 سانتی متر که دو قطعه بصورت افقی یکی ثابت در انتهای خط کش و دیگری که اهرم نامیده می شود در بالای آن به صورت متحرک قرار گرفته است.
یک پیچ بزرگ که یک دسته چوبی دارد و ابتدای اهرم متحرک نصب شده است. این وسیله برای ثابت نگهداشتن اشیا و تحت فشار قرار دادن ( پرس کردن) قلعه های کوچک معرق شده استفاده می شود.
5-1 پبشکار
قطعه چوب مستطیل شکلی است به طول 20 سانتی متر وعرض ان 10 سانتی متر که یک طرف عرض ان بر لبة میز نصب می شود و در میان طرف دیگر، شیاری بطول تقریبی 4 سانتی متر و عرض 1 سانتی متر وجود دارد، این تخته بصورت معلق بر لبة میز متصل شده و از آن برای خرد کردن و دوربری نقشهای چوبی استفاده می گردد (شکل‌1-2)
6-1 تیزک
قطعه فلز نوک تیزی است که قابلیت انعطاف بسیار دارد و برای برداشتن نقشها چوبی بریده شده از درون قالب خود استفاده می شود (شکل 2-2)

7-1 چکش
همان چکش معمولی ککه مورد استفاده عمومی است و برای کوبیدن میخ بکار می رود در معرق نوع 100 گرمی آن استفاده می شود (شکل 2-2)
8-1 سوهان تخت
سوهانی به طول 45 سانتی متر که تا اندازه 35 سانتی متر آن به پهنای 5/3 سانتی متر و 1 سانتی متر باقیمانده در انتها باریک می شود در موقع کار بعنوان دستگیره استفاده می‌شود.
9-1 سوهان چوب ساب
تیغه ای فلزی بطول 30 سانتی متر که دسته ای پلاستیکی آن متصل است که برای صیقل دادن سطح شئ معرق شده بکار می رود.
10-1 کمان اره
وسیله ای است فلزی و منحنی شکل مانند نعل اسب که دسته ای چوبی با یک سر آزاد آن متصل است و تیغه هایی با شماره های متفاوت به وسیلة دو پیچ (خروسک) به دو سر کمان اره متصل می شو، که قوس این کمان اره با شل کردن دو پیچ (خروسک) بلندتر می شود که باعث کارکرد راحتر در سطوح سی های بزرگ تر می شود.
هنگام بکار بردن این وسیله حتماً باید دقت کرد که کمان ان به حالت افقط و به فاصلة 1تا 2 سانتی متر تا کتف قرار بگیرد و تیغه آن با تختة پیشکار زاویه   درجه تشکیل بدهد.
12-1 رنده دستی
قطعه ای چوبی است که در وسط ان ورقه مستطیل شکل فلزی با لبة تیز که برای رنده کردن و پرداخت چوب ها بکار می رود. این قطعه دارای دو دسته چوبی است.
13-1 سنگ نفت
قطعه سنگ نفت رنگی است که در میان قالبی از چوب های گرفته است و برای تیز کردن تیزک از ان استفاده می شود. این سنگ دارای دو سطح دندانه دار زبر و نرم می‌باشد که ابتدا نوک تیزک را بوسیلة دندانه های زبر و درشت تراش داده می شود و سپس با دندانه های ریز منتقل می دهند، سنگ نفت را همیشه در مقداری از نفت نگهداری می شود تا مقدار از چوبی نفت در آن نفوذ کند (شکل 3-2)
14-1 گاز انبر
وسیله ای است فلزی شامل دو دسته و دولبة قوس دار دو دسته با اندازه ها یکسان قرار دارد و بتدریج به هم نزدیک می شوند تا در نقطه ای به یکدیگر متصل شوند در معرق ز شماره 6 گاز انبر استفاده می شود. و از این وسیله برای بیرون آوردن میخ از محلی که چوبها را موقتاً بهم متصل کرده است استفاده می کند.

15-1 لیسه
قطعه فلزی است مستطیل شکل بضخامت یک میلیمتر که قابلیت انعطاف بسیار دارد و برای جمع‌ آوری براده ها از سطح کار و همچنین پرداخت آن قرار می گیرد.
16-1 گونیا
خط کشی است فلزی به طول 50 سانتی متر که در انتها به یک فلز قطور صاف به طول 5/13 سانتی متر متصل شده که با خط کش تشکیل زاویة قائمه را می دهد، که برای صاف کردن لبه های ناصاف شئ معرق شده استفاده می شود.
17-1 ماشین پرداخت ( فرز)
دستگاهی بطول 45 سانتی متر که از سه قسمت:
الف- دسته
ب- بدنه
ج- صفات پرداخت کننده تشکیل شده است.
-    صفحات پرداخت کننده دستگاه پرداخت کننده:
1-    صفحه سنگ سمباده:
صفحه دایره شکل بقطر 18 سانتی متر که میان آن دایره ای بقطر 2 سانتی متر خالی است که محل قرار دادن مهره پیچ متصل کننده به بدنه است.

2- صفحه پوست بره ای:
پوست بره دباغی شده دایر شکلی است بقطر 18 سانتی متر که کناره ای
پارچه ای وارده این صفحه بر روی صفحه سنگ سمباده قرار می گیرد و بوسیله یک بند، که کناره پارچه ای را در زیر سنگ سمباده جمع کرده و محکم کند.
3- صفحه پرداخت:
صفحه ای است دایره ای شکل از جنس نمد و بقطر 18 و ضخامت 5/2 سانتی متر و دایره ای به قطر 5/4 سانتی متر در مرکز آن قرار دارد که محل قرار گرفتن مهره هیچ متصل کننده بدنه است، از این وسیله برای پرداخت اولیه معرق استفاده می کنند.
18-1 مته دستی:
وسیله ای است بطول 30 سانتیمتر که شامل: سرمته، بدنه و دسته است. (شکل 2-2)
19-1 متر
20-1 مغار لیسه تیز کن:
سوهانی است سه پهلو که هر سه بر آن تراش داده شده و برای تیز کردن لبه های لیسه بکار می رود.
21-1 میخ
در معرق سه نوع میخ مورد استفاده قرار می گیرد: سایه، سنجاقی و کبریتی.

میخ سایه:
بسیار ریز با نوک باریک بطول 8 میلیمتر و در مرحله ای که نقشه های بریده شده موقتاً بر سطح کار نصب می شود.
میخ سنجاقی:
میخی ریز بطول 12 میلی متر که برای نصب مدل بر سطح کار تخته پشت کار، استفاده می شود.
میخ کبریتی:
میخی بزرگ تر از دو نوع قبل بطول تقریبی 5 سانتی متر که در کارهای جانبی مورد استفاده قرار می گیرد.
2- مصالح
1-2 چوبهای صنعتی
2-2 صدف، عاج، شبه عاج
3-2 مواد چسبنده
4-2 مواد محافظ و جلا دهنده
5-2 خمیر ساده
1-2 چوبهای صنعتی:
پایه و اساس اجرای یک طرح معرق کاری بستگی به چوبها و تنوع رنگشان دارد تعداد چوبهای مورد استفاده در معرق کاری به 72 نوع چوب می رسد.
اهمیت چوب شناسی در معرق کاری
اساسی ترین ماده تشکیل دهنده آثار معرق چوب است، شناخت چوب ها در کیفیت کار معرق بسیار موثر است.
بطور کلی چوب ماده پر ارزشی است که در کار معرق بعنوان ماده اولیه محسوب
می شود که تحت تاثیر دو عامل ارث و شرایط اکولوژیکی در طبیعت ساخته و پرداخته می شود.
بافت چوبها:
      چوبها از نظر بافت به پنج دسته تقسیم می شود:
      چوبهای ریز بافت: چوبی که دارای آوندها و حفره های کشیده کوچک بوده و پهنای آنها در سوزنی برگان کم و در پهن برگان زیاد است و ریز بافت به نظر می رسند.
چوبهای درشت بافت: چوبی با زمینه غیر یکنواخت که اختلاف ابعاد عناصر متشکله چوب بهاره وتابستانه آن زیاد باشد. چوبهای راست بافت دارای الیاف موازی و راست می باشد. چوبهایی با بافت متقاطع که بافت آنها یکدیگر را قطع می کند.
چوبهای رزینی: به گونه هایی می گویند که دارای مواد رزینی هستند و معمولاً تمام چوبهای سوزنی برگ جزء این گروه محسوب می شوند.
چوبهای معطر: برخی از چوبها دارای بوی مخصوص هستند که در شناسایی آنها مورد استفاده قرار می گیرد. مثل رزین.
چوبهای ساده: برخی از چوبها فاقد هر گونه نقش و نگاری هستند مثل شمشاد.
- چوبهای منقش: چوبهایی که دارای نقش و نگاری زیبا باشند چوب منقش
می شوند اشکال و نقوش چوب بصورت زیر دیده می شود:
1 - چوبهای مواج: چوبهایی که ساختار چوب جهت آن با محور ساقه در حال اینکه موازی هستند مواج نیز می باشند مانند: افراء.
2- چوبهای لکه دار: در این گونه چوبها پره های چوبی بصورت لکه های زیبایی در شعاع تنه دیده می شود مانند: مازو، راش، چنار.
3- چوبهای رگه دار: در اینگونه چوبهای بهاره و تابستانه دارای رنگهای مختلف بوده و در برش شعاعی بصورت نوارهای یکی در میان دیده می شود. مانند شب خسب (ماژه)

4- چوبهای نواری
5- چوبهای صدفی: بعضی از چوبها بعلت داشتن رنگ صدف زیبایی مخصوص دارند.
رده بندی چوبها
چوبها از لحاظ رده بندی و بافت و تراکم بافتی به دو رده تقسیم می شوند:
1- چوبهای نرم: درختانی با برگهای سوزنی و پولکی هستند و معمولاً در تمام فصول سال سبز هستند.
2- چوبهای سخت: درختانی هستند با برگهای پهن هستند و بیشتر این درختان برگ ریزند و در فصل پاییز برگهایشان می ریزند.
     رده بندی چوب از نظر سایه و رنگ پنج گروهند:
1- سفید با بسیار کم رنگ     2- زرد     3- سرخ     4- قهوه ای     5- سیاه
چوب مورد استفاده در معرق کاری:
-آبنوس، فوفل، گردو، بقم، عناب، تارنج، شمشاد، کیکم، شاه چوب، بلوط، اقاقیا، حمرز، توت، راش، چنار، زردآلو، زیتون، سنجد، افراء، سرخدار، پسته، توسکا، پلت، زبان گنجشگ یاون، به ، ارغوان، زرشک، خرمالو، گلابی، توت سفید، ملح …
1- آبنوس: Diospyros Crassiflara
چوبی سیاه رنگ و سخت و سنگین و گرانبها از درختی به همین نام و آن درخت شبیه عناب است که از خانواده پهن برگان می باشد و برگش مثل برگ صنوبر ولی عریضتر از آن و خزان نمی کند، چوب این درخت استحکام بسیار زیادی دارد، چوب آن دو رنگ است، چوب داخل آن که قهوه ای بسیار تیره مایل به مشکی می باشد. و گاهی سایه روشن و لکه های سیاه دارد و چوب بیرونی ان صورتی مایل به خاکستری تیره قیمت بسیار گران دارد و در بازار کمیاب است و محل رویش آن هندوستان می باشد.
2- فوفل:
چوب فوفل بادوام می باشد و محل رویش آن، هند، پاکستان و مناطق گرمسیر آسیا می باشد چوب این درخت چرب و نرم می باشد ودیر خشک می شود، رنگ چوب آن قهوه ای سیر می باشد و از خانواده پهن برگان محسوب می شود و قطر تنه آن گاهاً 60 سانتی متر می رشد، فوفل از چوبهای تزئینی و گرانقیمت و کمیاب می باشد.
(شکل 1-3).
3- گردو: Juslans rejia
این درخت در ایران در جنگلهای کرانه دریای مازندان بویژه در ناحیه پونل و جنگلهای آستارا و گیلان بطور روشنی موجود است در پیرامون دهات و نقاط کوهستانی ایران نیز فراوان کاشته می شود. این چوب دارای استحکام زیادی می باشد و از خانواده پهن برگان است و در آب و هوای نیمه خشک مدیرتانه ای بخوبی رشد می کند و قطر تنه آن تا 160 سانتی متر است. اصل این درخت در ایران است و چوب آن به کشورهای دیگر صادر می شود. این چوب دارای رگه های منظم و نامنظم با رگه ها و موجهای زیبا است، چون این درخت بادوام، سنگین، سخت و بافتهای متراکم می باشد که در معرق کاری بسیار استفاده می شود و دارای رنگ کرم مایل به قهوه ای تا قهوه ای خام می باشد.
بطور کلی از این چوب برای صخره ها، تپه ها، تنه درختان، موهای انسان استفاده می شود. و اکثر سغه های چوبی و برای اشیایی که دارای ررنگ تیره می باشند، استفاده می شود.
4- عناب Zizyphusvalsarislam
درختی است معروف که از بلندی مانند درخت کُنار است ( تا 6 متر هم
می رسد) و برگ آن اندکی ضخیم تر و طولانی تر از برگ کنار پهن برگ. پوست درخت آن سرخ رنگ و چوب آن نیز سرخ رنگ و خالدار می باشد و آن چوبی محکم و سخت است و این نوع چوب کم نقش است، چوب این درخت سرخ رنگ، قهوه ای روشن و مایل به زرد و قرمز اخرایی پخته است. از نوع چوبهایی است که در معرق استفاده فراوان می شود و برای نشان دادن برگه های پائیزی پرهای پرندگان، گلها و لباسها،
لبه ها و بدن برخی از حیوانات استفاده می شود و قطر تنه آن تا 50 سانتی متر می رسد.
5- بقم Hematoxylon Campechidnum
دارای رنگ طبیعی قرمز (قهوه ای متمایل به قرمز) می باشد. این چوب از خانواده پهن برگان می باشد و دارای دوام و استحکام زیادی است و محل روی آن هندوستان است، برگهایش مانند برگ بادام و گلهایش ریز و میوه اش گرد و سرخ رنگ می باشد. از چوب و میوه آن رنگ قرمز که در رنگ کردن پشم و ابریشم استفاده
می شود.
6- شمشاد Buxus Semperrirens
درختی است همیشه سبز بلند و چوب آن محکم و خوش نقش می باشد از خانواده پهن برگان است این درخت در نواحی ساحلی و قسمتهای سفلی و کم ارتفاع جنگلهای شمال ایران از آسترا تا میانه و گرگان می روید. قطر تنه آن تا 30 سانتی متر است. برگهای این درخت دارای ماده سمی است و بعنوان زینت در باغها کاشته می شود، رنگ طبیعی چوب این درخت زرد مایل به کرم می باشد. با رگه های خاکستری و قهوه ای روشن و چوب آن دیر خشک می شود و برای نمایش بدن و پاهای پرندگان ، تنه درختان و خط نویسی مناسب است.

7- کیکم Acercineros – Cens Boiss
یکی از گونه های افراء می باشد که در جنگلهای شمالی ایران نیز فراوان است و از خانواده پهن برگان می باشد و قطر تنه آن تا 1 متر هم می رسد رنگ چوب آن کرم با خطوط و نقشهای شکلاتی یا قهوه ای سوخته است. چون آن نیمه سخت و سنگین است و این چوب در جنگلهای باخته و جنوب ایران یافت می شود. و در معرق از آن برای نمایش بدن انسان، بدن بعضی از پرندگان وبرخی از حیوانات استفاده می شود.
1- عناب     2- گردو شکری     3- گردو     4- فوفل

2-2صدف و عاج
صدف در اندازه و قطرهای متفاوتی است و ترکیبی شبیه به گوش ماهی دارد که برای استفاده در معرق کاری ابتدا آنرا به دو نیم می کنند و سپس پوست آن را بوسیله چرخ سمباده برقی که لوله آبی به آن متصل است بقدری صیقل می دهند که قطرش حدود 3 تا 4 میلیمتر می شود. صدف را بیشتر از نواحی دوبی به ایران می آورند.
عاج، با دندان فیل را در کارخانه به ورقه های نامنظمی به قطر 3 یا 4 میلیمتر تبدیل می کنند و سپس مورد استفاده قرار می دهند و عاج از هندوستان وارد می شود.

3-2 موادچسبنده و کاربرد آن:
چسب فوری:
چسبی است که حلال آن تیز خوری می باشد رنگ آن زرد شفاف و یا کرم رنگ و برای چسبانیدن طرح بر روی تخته سه لایی جهت الگو و چسب زدن دور زیر کار جهت چسبانیدن چسب کاغذئی از آن استفاده می شود مدت چسبندگی آن گوتاه و قدرت چسبندگی آن زیاد است.
چسب دورو:
     نوار چسبی است متشکل از یک لایه نازک اسفنجی مانند که دوروی آن دارای خاصیت چسبندگی است بسیار بآسانی جدا سازی می شود. از این چسب برای اتصال قطعات الگو بر روی چوب صدف، خاتم، فیبر، استخوان استفاده می شود.

چسب کالک
چسب نواری شفافی است که بسهولت می توان با مداد روی آن طراحی نمود. بدین لحاظ این نوع چوب جهت قالبگیری مورد استفاده قرار می گیرد.
- چسب کاغذی
نوار چسبی است از جنس کاغذ برای نگهداری قطعات معرق شده که کنار یکدیگر بیش از برش استفاده می شود و همچنین برای اتصال الگوی آغشته به چسب چوب بر روی چوبهای رنگین، صدف، خاتم از این چسب استفاده می شود. برای دور زیر کار نیز استفاده می شود.
- چسب چوب
چسب چوب که سفید رنگ می باشد از مواد شیمیایی ساخته می شود این نوع چسبها در برابر رطوبت مقاومت زیادی ندارد. چسب چوب سفید به پایه پلی و نیل استات (PRA) می باشد این نوع چسبها قدرت چسبندگی خوبی دارند با آب حل
می شوند و مدت زمان خشک شدن آنها تحت فشار حداقل 4 ساعت می باشد. بعضی
از این نوع چسبها بعد از خشک شدن بی رنگ می شوند.
سریشم سرد
چسب غلیظ و سفید رنگی است که می توان بوسیله آب آنرا رقیق تر نمود.

پودر حمرا
پودری است قهوه ای رنگ که با سریشم مخلوط می کنند و حاصل این ترکیب مایع غلیظی می شود که برای پوشانیدن شیارهای کنار نقشها مورد استفاده قرار می گیرد.
4-2- مواد محافظ و جلا دهنده
پلی استر و ماده ای پلاستیکی و رقیق به شفافیت شیشه است که برای استفاده آن از بمقداری تیز خوری و در محلول خشک کننده و سخت کننده، هر یک به اندازه یک قاشق چایخوری مخلوط می کنند تا غلظتی شبیهبه شربت مربا پیدا کند. اگر اندازه ها به یک مقدار نباشد پلی استر بعد از خشک شدن ترک بر می دارد.

کلمات کلیدی مرتبط:
رساله خانه معرق با رویکرد- باز زنده سازی هنرهای سنتی ایران,مطالعات,پروژه خانه معرق با رویکرد باز زنده سازی هنرهای سنتی ایران,پروپوزال خانه معرق با رویکرد باز زنده سازی هنرهای سنتی ایران,رساله , ppt ,pptx ,doc,iran پایان نامه,پایان نامه خانه معرق با رویکرد باز زنده سازی هنرهای سنتی ایران,معماری,دا,

۹۶/۰۴/۲۰

safaii safaii

مطالعات مرکز و خانه معرق با رویکرد باز زنده سازی هنرهای سنتی ایران

آخرین مطالب

امکانات وب

مطالعات مرکز و خانه معرق با رویکرد باز زنده سازی هنرهای سنتی ایران

انجام پروژه های فاز یک و دو معماری09128380245 www.nbpars.ir

سلام این وبلاگ زیر مجموعه نقش برتر است آدرس سایت اصلی nbpars.ir شماره تماس 09128380245 برای خرید هر محصول روی لینک آن کلیک و پس از پرداخت بلافاصله دانلود کنید

نظرات

آرشیو مطالب

پيوندهای روزانه

لینک دوستان

خبرنامه