خانه رحیم یداللهی (اصفهان

 
خانه ی رحیم یداللهی واقع در خیابان چهارباغ پایین به شماره ثبت
1341درفهرست آثار ملی به ثبت رسیداست.این بنا از دو کوچه ی حق وردی و ران
پناهی راه ورودی دارد و از بناهای اواخر صفوی واوایل قاجار به شمار میرود
 
با گذر از ساباطی واقع در کوچه ی جانپناهی به در ورودی اصلی این خانه که در
ضلع جنوبی واقع شده است میرسیم.در کنار در ورودی دو سکو تعریف شده که از
این سکو به عنوان جایگاه استراحت استفاده میشده.سردر در قسمت بالای
ورودی-کوبه-حلقه-دماغه برروی در وجود دارد.
 
در ورودی یکی از عناصر مهم فضای ورودی به شمار می آید که کارکرد اصلی آن
کنترل ارتباط میان فضای درونی بنا و فضای بیرون آن است،ابعاد وتناسبات در
ورودی هر بنا با نوع کارکرد آن متناسب است.
جنس در ورودی عموما از چوب وشکل بیشتر آنها مستطیل بوده است.استفاده از
درهایی که شکل آنهامستطیل نبود بیشتر از دوره ی قاجار معمول شامل در اصلی
ورودی بعضی از بناهای بزرگ ومهم به خصوص بناهای مذهبی را با انواع شیوه ها
و مصالح از جمله مینیاتور،خاتم،مینا کاری روی چوب وطلا کاری تزیین می
کردند...................
 
 
 
در انتهای دالان که در ضلع جنوب غربی بنا واقع شده به حیاط میرسیم این حیاط
دارای حوض بزرگ مستطیل شکلی در مقابل تالار شمالی و باغچه ای در امتداد
محور اصلی حیاط است که گرداگرد آن اتاقها واقع شده است..................
 
 
 
در طرفین این جبهه دو راهرو دسترسی به تالار را میسر میسازد.
در طبقه ی دوم به جای این راهروها در یک سمت اتاق دو دری و در سمت دیگر
اتاق خیلی کوچکی وجود دارد که در مقابل هر کدام ایوانچه ای قرار داردو سقف
این ایوانچه ها مقرنس است. به این ایوانچه ها گوشواره نیز میگویند.
................
 
 
 
شاه نشین این خانه شامل یک هال است که با یک سکو ی باریک به دو بخش مجزا
تقسیم شده است بخش عقبی با نیم گنبد مقرنسی مزین مزین شده است و به یک تو
رفتگی قوسی شکل که به یک بخاری دیواری چسبیده است منتهی میشود. برروی
دیوارها طاقچه هایی با سقف مقرنسی میبینیم.
در دو طاقچه ی کناری فضای نیم گنبد شاه نشین دو بادگیر دیده می شود که فضای
شاه نشین را مطبوع تر می سازد.درون این اتاق با تزئیناتی از قبیل
گچبری،آینه کاری،مقرنس،قطار بندی و نقاشی تزئین شده است..............
.....................
 
 
 
بادگیر:طرز کار بادگیر اصولا“ بر این پایه نهاده شده که از وزش باد برای
کشاندن هوای خوش به درون ساختمان واز عکس العمل نیرو ی آن یعنی مکث برای
راندن هوای گرم وآلوده استفاده شود. بادگیر کرمانی از نظر ساختار
معماری،ساده و تقریبا“ کوچک اند و از آنجا که دو طرفه ساخته میشوند به آن
بادگیر دوقلو نیز گفته میشود که خانه ی یداللهی از این نوع بادگیر
است..................
 
 
 
 
خانه های دوره ی قاجار در اصفهان وعمدتا“ از اواسط آن دوره تا عصر خانه
سازی جدید از چند الگوی عمده پیروی شده است ولی تمام آ طرحها دارای پیوند
قوی با سنتهای قبلی بوده و در کلیات فضای معماری به یکدیگر مشابه
میباشد.بسیاری از عناصر مانند ورودیهشتی-دالانو حیاط مرکزی کاملا“ تداوم
بخش سنتهای قبلی معماری بوده و حتی در اختصاص دادن فضاهای مختلف خانه در
اطراف حیاط با تجربیات گذشته تفاوت چندانی ندارد.
معماری دوره قاجار ادامه سبک آذری و اصفهانی و آمیختگی اصیل ایرانی با
معماری مدرن است . در سال ( 1250 ه. ش)، که ناصرالدین شاه به اروپا سفر کرد
و اولین پادشاه ایرانی که بدون قصد کشور گشایی پا از وطن بیرون گذاشت . .
ارتباط بیش‌تر ایران با غرب، معماران ایرانی را بر آن داشت تا عوامل مشخص
معماری ایران را با روش‌بینی و توجه خاصی با عوامل معماری خاور درآمیزند و
آثاری به وجود آورند که از نظر هنری دل پسند باشد.سر سرای ورودی با
پلکان‌هایی که از وسط این سرسرا آغاز می‌شود، و از پاگرد به دو شاخه در جهت
مقابل یک دیگر به بالا ادامه می‌یابد، تاثیر معماری کشور روسیه است و از
اواسط سلطنت ناصرالدین شاه به بعد رواج یافت. معماری خارجی با طرح های
تزیینی ایرانی از قبیل کاشی کاری، آیینه‌کاری، گچ‌بری و ازاره‌بندی از
کاشی، توام شد و گوشه‌ای از معماری عصر قاجاریه را نشان می‌دهد. ایجاد
زیرزمین‌ها با طرح‌های زیبا و پوشش‌های ضربی آجری، تعبیه حوض‌خانه‌ها، رواج
بادگیر برای خنک کردن فضاها واحداث تالارهای بزرگ با شاه‌نشین‌ها و غرفه‌ها
و گوشواره‌ها همه و همه به صورت دل پسندتری درآمد. ساختن بادگیرها در ابتدا
ساده و فقط شامل یک دهانه‌ی هواکش مزین به کاشی‌کاری‌های زیبا بود. سپس به
تدریج مراحل کمال را پیمود. چنان که صورت تکامل یافته‌ی آن‌ها، دو طبقه و
از چهار جهت دارای هشت دهانه‌ی هواکش است و جریان باد و هوا را از این
دهانه‌ها به داخل ساختمان هدایت می‌کند
. بناهای مسکونی دوره‌ی قاجار (به جز کاخ‌های سلطنتی) با طرحی شامل اتاق
مرکزی، ایوان (با دو ستون در برابر آن) و اتاق‌های کوچک‌تر واقع در اطراف
اتاق مرکزی به صورت‌های ساده یا مفصل، همه به شیوه‌ی معماری اصیل ایران در
ادوار قدیم بوده که در این دوره با ابتکارات جدیدتر به صورتی دل چسب و نیکو
تکمیل شده‌اند...........................