چکیده:
در اوایل قرن هفتم میلادی زمانی که دو ابرقدرت ایران و روم بر سر تسلط و
نفوذ جهانی پیکار می‌کردند, در شبه جزیرة عربستان حادثه‌ای رخ داد که مسیر
جریان تاریخ را عوض نمود. در آن برهه مردی خردمند و امین به تلقین ندای حق
در کانون بت‌پرستی بر ضد خدایان متعدد برخاست و نهضت عظیم و جهانی اسلام را بنا گذاشت. این نهضت عظیم با پیشرفت سریع خود, تمدنی با شکوه در تاریخ
جهان بوجود آورد. تمدنی که در نتیجة چندین قرن تلاش و فعالیت پیروان اسلام
پدید آمد, از نظر عظمت و ابهت و ظرافت از مهمترین تمدنهای انسانی کم
نداشت.
اولین اقدام پیامبر(ص) پس از هجرت به مدینه پایه‌گذاری یک جامعة نوین بود,
جامعه‌ای که در آن دین با کلیة جنبه‌های زندگی پیوندی محکم داشت و از آلایش اعراب دورة نظام جاهلیت و مفاسد قریش عاری بود.
ابداعات و تصمیم گیری‌های اقتصادی پیامبر(ص) درمدینه باعث رونق اقتصادی
عربستان گردید و موجب شد تا اهداف اسلامی در سراسر عربستان گسترش یابد و
بعدها به سراسر دنیا برسد. از این رو جامعه اسلامی مزبور می‌تواند به مقیاس کوچکتری الگوی جامعة بزرگ اسلامی آینده باشد. لذا در هنگام تدوین نظام
اقتصادی اسلامی ایران, آگاهی هر چه عمیق‌تر از تمدن غنی اسلامی ضرورتی غیر
قابل تردید دارد.
هدف این تحقیق اثبات این واقعیت است که دین مقدس اسلام, به عنوان یگانه
مکتب رهایی‌بخش انسان در تمام زمینه‌ها و از جمله مسائل اقتصادی با ارائه
فرامین منطبق بر فطرت انسانی خود, راه هدایت دنیوی و اخروی بشر را نشان
داده است, چنانکه تنها در ارتباط با مسائل تجارت و زندگی در بازار از ارائه الگوی کامل فروگذار ننموده و به کیفیتی عالی شیوه پیوند بین علم, اخلاق و
تجارت را در این مرکز تجاری تبیین نموده است.
در راستای تحقق این هدف, تحقیق حاضر در پنج قسمت به شرح ذیل تدوین یافته
است: در قسمت اول به مفهوم بازار, تعریف آن و طبقه‌بندی انواع بازارها
پرداخته شده است. در دومین قسمت به شکل فیزیکی بازار در تمدن اسلامی, تعیین مکان بازار در احادیث و سیستم حاکم بر بازار مسلمین اشاره دارد. در ادامه
به تشکیلات و اصناف در بازار اسلامی, چگونگی شکل‌گیری آن, وظایف انسانی و
فعالیتهای آن پرداخته و کیفیت نظارت بر بازار و متولیان این امر تشریح
می‌گردد. در انتها نیز به چگونگی پیوند تجارت, علم و اخلاق در بازار اسلامی اشاره می‌گردد.
□ مقدمه
در اوایل قرن هفتم میلادی, زمانی که دو ابرقدرت ایران و روم برسر تسلط و
نفوذ جهانی پیکار می‌کردند, در شبه جزیره عربستان حادثه‌ای رخ داد که سیر
جریان تاریخ را عوض کرد. عربستان در آن زمان اهمیت و اعتباری نداشت و ایران و روم قسمت اعظم دنیا را تحت نفوذ خود داشتند.
در آن برهه از زمان, مردی خردمند و امین که قسمتی از عمر خود را شبانی و
قسمتی را به تجارت و عبادت گذرانیده بود, به تلقین ندای غیبی در کانون
بت‌پرستی برضد خدایان متعدد برخاست و مردم را به عبادت
